سؤال:مقصود از آيه 82 سوره نمل كه مي فرمايد: جنبنده اي را از زمين بر مي انگيزيم. چيست؟ اماميه ظاهراً آن را رجعت حضرت امير(ع) مي دانند و گروهي او را حضرت ولي عصر(ع) مي دانند. اهل سنت هم او را حيواني عجيب مي دانند كه سرش به گاو و گردنش به شترمرغ و سينه اش به شير ... مي ماند. كدام مطلب مستندتر است؟ آيا از ائمة (ع) در اين مورد سؤالي شده است؟


جواب:

در آية 82 سورةنمل آمده است:هنگامي كه فرمان عذاب آنها رسد (و در آستانة رستاخيز قرار گيرند) جنبده اي را از زمين براي آن ها خارج مي كنيم كه با آنان تكلّم مي كند و مي گويد: مردم به ايا ما ايمان نمي آورند.

دابه به معناي جنبنده است و بر خلاف آنچه بعضي مي پندارند دابه تنها به جنبندگان غير انسان اطلاق نمي شود، بلكه مفهوم وسيعي دارد كه انسان ها را نيز در بر مي گيرد.

امّا در مورد تطبيق اين كلمه، قرآن كريم به طور سربسته از آن گذشته، گويي بنابر اجمال و ابهام بوده و تنها وصفي كه براي آن ذكر كرده، اين است كه با مردم سخن مي گويد.[20]

امّا در روايات متعددي تعبير دابه بر شخص اميرمؤمنان علي(ع) تطبيق شده است، از جمله در روايتي كه امام صادق(ع) از پيامبر اكرم(ص) نقل كرده كه حضرت (ص) زماني كه حضرت علي(ع) در مسجد خوابيده بود او را بيدار كرد و فرمود: برخيز، اي دابّه الله ... و بعد در خصوص حضرت علي(ع) فرمود: او است دابه الارض كه در قرآن كريم آمده است. طبق اين روايات، آيه فوق مربوط به رجعت است.

مرحوم ابوالفتوح رازي در تفسير خود لفظ دابه الارض را كنايه از حضرت مهدي (عج) مي داند.

با در نظر گرفتن احاديث متعددي كه در اين خصوص وارد شده، مي توان از دابه الارض مفهوم كلي ترين را استفاده نمود، زيرا بر هر يك از پيشوايان بزرگ كه ر آخر زمان قيام و حركت فوق العاده مي كنند و حق و باطل و مؤمن و كافر را از هم مشخص مي سازند، منطبق مي شود. وي انساني است كه در آستانة رستاخير ظاهر مي شود و يكي از آيات عظمت پروردگار است.[21]

[20] همان، ص 551.

[21] تفسير نمونه، ج15، ص 554 و 555.