0%
پنجشنبه ، ۰۹ فروردین ۱۴۰۳

پرتال تخصصی تبیان مهدویت

تبیان مهدویت ، بزرگترین پایگاه اینترنتی مهدویت

انتظار در فرهنگ شیعه

انتظار در فرهنگ شیعه
 اشاره
شکی نیست که انتظار در فرهنگ تشیع از جایگاه بسیار والایی برخوردار است و در مباحث مهدویت درخشندگی خاصی دارد.
روایات در این باره به دو دسته کلی تقسیم می شود:
دسته نخست، روایاتی است که به انتظار فرج و گشایش به صورت عام و کلی اشاره کرده است. مصداق کامل و تام این روایات، فرج عمومی در سطح جهان با ظهور حضرت مهدی(ع) است؛ ولی هر گشایشی را نیز شامل می…
 اشاره
شکی نیست که انتظار در فرهنگ تشیع از جایگاه بسیار والایی برخوردار است و در مباحث مهدویت درخشندگی خاصی دارد.
روایات در این باره به دو دسته کلی تقسیم می شود:
دسته نخست، روایاتی است که به انتظار فرج و گشایش به صورت عام و کلی اشاره کرده است. مصداق کامل و تام این روایات، فرج عمومی در سطح جهان با ظهور حضرت مهدی(ع) است؛ ولی هر گشایشی را نیز شامل می شود.
دسته دوم، روایاتی است که درباره فرج قائم آل محمد(ع) و ظهور آخرین مصلح جهانی و موعود است.

در روایات دسته اول با تعبیرهای متفاوتی مواجه می شویم:

- گاهی آن را عبادت دانسته اند؛ برای مثال حضرت رسول گرامی اسلام(ص) فرمود: «إنْتِظارُ الْفَرَجِ عِبَادَهٌ؛ (1) انتظار فرج عبادت است.»

- گاهی از آن به عنوان برترین عبادت یاد کرده اند؛ حضرت رسول خدا(ص) فرموده است: «أفْضَلُ الْعِبَادَهِ إنْتِظَارُ الْفَرَجِ؛ (2) برترین بندگی، انتظار گشایش است.»

- گاهی از آن به عنوان برترین کارهای امت پیامبر خاتم(ص) یاد کرده اند؛ برای مثال حضرت پیامبر اکرم(ص) فرمود: «أفْضَلُ أعْمَالِ أمَّتِی انْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ؛ (3) برترین کارهای امت من، انتظار گشایش از خداوند عزیز و جلیل است.»

- گاهی نیز به آثار وضعی انتظار اشاره کرده، خود انتظار فرج را نوعی فرج و گشایش معرفی می کنند. امام سجاد(ع) در این باره فرمود: «إنْتِظَارُ الْفَرَجِ مِنْ أعْظَمِ الْفَرَجِ؛ (4) انتظار گشایش داشتن، خود از بزرگ ترین گشایشها است.»

- سرانجام رسول بزرگوار اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) آن را برترین جهاد امت اسلام دانسته، می فرماید: «أفْضَلُ جِهَادِ أمَّتِی إنْتِظَارُ الْفَرَج؛ (5) برترین جهاد امت من، انتظار گشایش است.»

در دسته دوم از روایات نیز با مضامین فراوانی مواجه می شویم که برخی از آنها از این قرارند:

-حضرت  امام صادق(ع) فرمود: «عَلَیْکُمْ بِالتَّسْلِیمِ وَ الرَّدِّ إِلَیْنَا وَ انْتِظَارِ أمْرِنَا وَ أمْرِکُمْ وَ فَرَجِنَا وَ فَرَجِکُم؛ (6) بر شما باد به تسلیم و رد [امور] به ما و انتظار امر ما و امر خودتان و فرج ما و فرج شما.»

- حضرت امام باقر(ع) نیز آن گاه که دین مشمول رضایت خداوند را تعریف می کند، پس از شمردن اموری می فرماید: «وَ التَّسْلِیمُ لِأَمْرِنَا وَ الْوَرَعُ وَ التَّوَاضُعُ وَ انْتِظَارُ قَائِمِنَا...؛ (7) و تسلیم امر ما بودن و ورع و تواضع و انتظار قائم ما... [از نشانه های دینداری مشمول رضایت خداست].»

همه این تعبیرات، از این حکایت دارد که انتظار فرج - چه به معنای عام و چه به معنای خاص آن - در فرهنگ مقدس اسلام چه جایگاهی دارد.

 انتظار چیست؟

زندگی انسان با انتظار و امید به آینده عجین شده است؛ به گونه ای که زندگی بدون انتظار شور و نشاط لازم را برای تداوم ندارد.

حیات کنونی ظرف پویایی، تلاش و حرکت به سوی فردا و فرداها است، و چنین پویایی و حرکتی، بدون عنصر انتظار ممکن نیست.

پدیده انتظار، انسان را به حرکت در جهت مناسب با انتظار بر می انگیزد و از گرایش به جهتهای نامتناسب یا ناسازگار و متضاد با آن باز می دارد.

انتظار آرمانها و هدفهای برتر، اندیشه و عمل آدمی را در راستای تحقق آن آرمانها و هدفها قرار می دهد و انسان را وا می دارد تا راهها و شیوه هایی را برگزیند که به خواسته هایش نزدیک شود و موانع راه را کنار زند. از اینجاست

که انسان به آماده سازی خود و محیطش می پردازد و زمینه آرمانها و هدفهای خویش را فراهم می آورد.

 صبر و انتظار

صبر یکی از اموری است که همواره همراه انتظار فرج از آن یاد شده است.

حضرت امام رضا(ع) فرمود: «مَا أَحْسَنَ الصَّبْرَ وَ انْتِظَارَ الْفَرَج؛ (8) چه نیکوست شکیبایی و انتظار فرج.»

آری انتظار بدون عنصر شکیبایی در برابر مشکلات، پوسته ای بدون مغز و قالبی بی محتوا است.

کسی که منتظر تحقق هدف آرمانی خویش است، باید تا شکل گرفتن آرمان، پایداری کند و تاب و توان از دست ندهد، و هر ناملایمی را در آن راه با بردباری بپذیرد.

 انتظار ظهور

نکته بسیار جالبی که از روایات مربوط به انتظار ظهور حضرت مهدی موعود (ع) به دست می آید، اینکه انتظار فرج تنها طریقی برای رسیدن به هدف نیست؛ بلکه خود نیز موضوعیت دارد. بدان معنا که اگر کسی در انتظار راستین به سر برد،

تفاوتی ندارد که به مورد انتظار خویش دست یابد یا دست نیابد.

بد نیست در اینجا به پاره ای از این روایات، اشاره ای داشته باشیم:

1. شخصی از حضرت امام صادق(ع) پرسید: درباره کسی که دارای ولایت پیشوایان است و ظهور حکومت حق را انتظار می کشد و در این حال از دنیا می رود، چه می فرمایید؟

حضرت امام صادق(ع)  در پاسخ فرمود: «هُوَ بِمَنْزِلَهِ مَنْ کَانَ مَعَ الْقَائِمِ فِی فُسْطَاطِهِ ثُمَّ سَکَتَ هُنَیْئَهً ثُمَّ قَالَ: هُوَ کَمَنْ کَانَ مَعَ رَسُولِ اللَّه(ص)؛ (9) او همانند کسی است که با حضرت قائم(ع) در خیمه او باشد - سپس کمی سکوت کرد - و فرمود: او مانند کسی است که با پیامبر اسلام(ص) بوده است.» این مضمون در روایات فراوانی با تعبیرات مختلف نقل شده است.

2. حضرت صادق(ع) می فرماید: «بِمَنْزِلَهِ الضَّارِبِ بِسَیْفِهِ فِی سَبیلِ اللهِ؛ (10) او همانند شمشیر زن در راه خداست.»

3. همچنین آن حضرت فرمود: «کَمَنْ قَارَعَ مَعَهُ بِسَیْفِهِ؛ (11) [منتظر] همانند کسی است که در خدمت او [قائم(ع)] با شمشیر [بر سر دشمنان] بکوبد.»

4. همچنین درباره چنین انسانی فرمود: «بِمَنْزِلَهِ مَنْ کَانَ قَاعِدَاً فِی عَسْکَرهِ لا بَلْ بِمَنْزِلَهِ مَنْ قَعَدَ تَحْتَ لِواءِ الْقَائِمِ؛ (12) [منتظر] همانند کسی است که در لشکرگاه او (امام زمان(ع)) باشد، بلکه به منزله کسی است که زیر پرچم قائم بوده باشد.»

5. امام حسین(ع) می فرماید: «ِبمَنْزِلَهِ الْمُجَاهِدِ بِالسَّیْفِ بَیْنَ یَدَی رَسُولِ اللهِ(ص)؛ (13) چنین فردی (منتظر) همانند کسی است که پیش روی پیامبر(ص) با شمشیر جهاد کند.»

6. و در روایتی دیگر از حضرت صادق(ع) چنین آمده است: «بِمَنْزِلَهِ مَنْ استَشْهَدَ مَعَ رَسُولِ اللهِ؛ (14) و (15) [منتظر] همانند کسی است که همراه پیامبر(ص) [جنگ کرده و] به شهادت رسیده است.»

 انتظار سازنده یا ویرانگر؟

براساس روایات، انتظار فرج و چشم داشتن به ظهور، باید با مواظبت بر وظایف شرعی و فضایل اخلاقی توأم باشد و آمادگی برای درک محضر حضرت مهدی(ع) در مفهوم انتظار نهفته است.

اینجاست که در بحث انتظار، اختلاف می شود و برداشتهای متفاوتی از مسئله انتظار صورت می گیرد که به طور عمده به دو نوع تلقی از انتظار باز می گردد:

1. انتظار سازنده

انتظار سازنده، تحرک بخش و تعهدآور، همان انتظار راستینی است که در روایات از آن به عنوان با فضیلت ترین عبادت یاد شده است.

از آیات و روایات استفاده می شود که ظهور حضرت مهدی(ع) حلقه ای است از حلقه های مبارزه اهل حق و باطل که به پیروزی طرفداران حق منتهی می شود. سهیم بودن یک فرد در این سعادت، بر این موقوف است که آن فرد، عملا در گروه حق باشد.

شهید استاد مرتضی مطهری(رحمه الله) می نویسد: «در روایات اسلامی، سخن از گروهی زبده است که به محض ظهور امام مهدی (ع) به آن حضرت می پیوندند. بدیهی است که این گروه، ناگهان خلق نمی شوند و به قول معروف از پای بوته هیزم سبز نمی شوند؛ بلکه معلوم می شود در عین اشاعه و رواج ظلم و فساد، زمینه هایی عالی وجود دارد که چنین گروه زبده را پرورش می دهد. این خود می رساند که نه تنها حق و حقیقت به صفر نرسیده است؛ بلکه فرضا اهل حق از نظر کمیت قابل توجه نباشد، از نظر کیفیت ارزنده ترین اهل ایمان اند و در ردیف یاران سید الشهداء.» (16)

2. انتظار ویرانگر

انتظار ویرانگر، فلج کننده و باز دارنده که در واقع نوعی اباحیگری است همواره مذمت شده است.

این نوع انتظار، حاصل برداشت قشری مردم از مهدویت و قیام و انقلاب مهدی موعود(ع) است که صرفا ماهیت آن را انفجار می دانند و معتقدند که این انقلاب، فقط و فقط از گسترش و اشاعه و رواج ظلم، تبعیض، اختناق، حق کشی و تباهی ناشی می شود.

به نظر آنان، این انقلاب، نوعی سامان یافتن است که معلول پریشان شدن است. آن گاه که حق و حقیقت طرفداری نداشته باشد، باطل یکه تاز میدان شود، جز نیروی باطل نیرویی حکومت نکند و فرد صالحی در جهان یافت نشود، این انفجار رخ می دهد و دست غیب برای نجات حقیقت - نه اهل حقیقت؛ زیرا حقیقت طرفداری ندارد - از آستین بیرون می آید. بنابراین هر اصلاحی محکوم است؛ زیرا هر اصلاح، یک نقطه روشن است و تا در صحنه اجتماع، نقطه روشنی هست، دست غیب ظاهر نمی شود.

برعکس هر گناه، فساد، ظلم، تبعیض، حق کشی و هر پلیدی روا است به حکم اینکه مقدمه صلاح کلی است و انفجار را قریب الوقوع می کند؛ زیرا هدف، وسیله های نامشروع را مشروع می کند. پس بهترین کمک به تسریع در ظهور و بهترین شکل انتظار، ترویج و اشاعه فساد است.
این نوع برداشت از ظهور و قیام مهدی موعود(ع) و این نوع انتظار فرج - که به نوعی تعطیلی در حدود و مقررات اسلامی منجر می شود و باید نوعی اباحیگری شمرده شود - به هیچ وجه با موازین اسلامی و قرآنی سازگار نیست؛ چرا که افساد در هیچ شرایطی و با هیچ یک از آیات قرآن مطابقت ندارد و همواره مسلمانان به اجرای احکام الهی امر و توصیه شده اند.

بنابراین نکته مهم و اساسی این است که منتظر واقعی برای چنان برنامه مهمی، هرگز نمی تواند نقش تماشاچی را داشته باشد؛ بلکه باید از هم اکنون در صف انقلابیون قرار گیرد؛ چرا که ایمان به نتایج و عاقبت این تحول بزرگ، هرگز به او اجازه نمی دهد که در صف مخالفان باشد. قرار گرفتن در صف موافقان نیز محتاج به داشتن اعمال پاک و روحی پاک تر و برخورداری از شهامت و آگاهی کافی است.

سپاهی که در انتظار جهاد آزادی بخش به سر می برد، حتما به حالت آماده باش کامل در می آید، سلاح لازم برای این میدان نبرد را به دست می آورد، سنگرهای لازم را می سازد، آمادگی رزمی افراد خود را بالا می برد، روحیه افراد خود را تقویت می کند و شعله عشق و شوق برای چنین مبارزه ای را در دل فرد فرد سر بازانش زنده نگه می دارد. ارتشی که چنین نیست، هرگز در انتظار به سر نمی برد و اگر مدعی انتظار باشد، دروغ می گوید

انتظار یک مصلح جهانی به معنای آماده باش کامل فکری، اخلاقی، مادی و معنوی برای اصلاح همه جهان است.

اصلاح تمام روی زمین و پایان دادن به همه مظالم و نابسامانیها، شوخی نیست و نمی تواند کار ساده ای باشد. آماده باش برای چنین هدف بزرگی، باید متناسب با آن باشد؛ یعنی باید به وسعت و عمق آن باشد.

برای تحقق بخشیدن به چنین انقلابی، مردانی بسیار بزرگ، مصمم، نیرومند، شکست ناپذیر، فوق العاده پاک، بلند نظر، کاملا آماده و دارای بینش عمیق لازم است.

افزون بر آن، منتظران راستین وظیفه دارند مراقب حال یکدیگر نیز باشند و علاوه بر اصلاح خویش، در اصلاح دیگران نیز بکوشند؛ زیرا برنامه عظیم و سنگینی که انتظارش را می کشند، یک برنامه فردی نیست؛ برنامه ای است که تمام عناصر انقلاب، باید در آن شرکت جویند. باید کار به صورت دسته جمعی و همگانی باشد، کوششها و تلاشها هماهنگ شود و عمق و وسعت این هماهنگی، باید به عظمت همان برنامه انقلاب جهانی باشد که انتظار آن را دارند. (17)

سخن را با دل گویه های محبوب قلبهایمان در عصر غیبت، و نایب آن یار سفر کرده به انجام می بریم که:

دل را ز بی خودی سر از خود رمیدن است
جان را هوای از قفس تن، پریدن است
از بیم مرگ نیست که سر داده ام فغان
بانگ جرس زشوق به منزل رسیدن است
شامم سیه تر است زگیسوی سرکشت
خورشید من بر آی که وقت دمیدن است (18)







1- . کشف الغمه، ج 2، ص 101 و أمالی، طوسی، ص 405.
2- . بحارالأنوار، ج52، ص 125.
3- . بحارالأنوار، ج52، ص 128.
4- . الاحتجاج، طبرسی، ج 2، ص 317.
5- . تحف العقول، حرانی، ص 37.
6- . رجال، کشی، ص 138.
7- . کافی، ج 2، ص 23، ح 13.
8- . اکمال الدین، ج 2، ص 645.
9- . المحاسن، ج 1، ص 173.
10- . کافی، کلینی، ج 8، ص 146، ح 122.
11- . المحاسن، ج 1، ص 174.
12- . کافی، ج 1، ص 371، ح 2.
13- . اکمال الدین، ج 1، ص 317، ح 3.
14- . الغیبه، نعمانی، ص 329 و کافی، ج 1، ص 371.
15- . قیام و انقلاب مهدی(ع)، مرتضی مطهری، ص 56.
16- . قیام و انقلاب مهدی(ع)، مرتضی مطهری، ص 56
17- . ر. ک: تفسیر نمونه، ج 7، ص 384 _ 387.
18- . حضرت آیت الله العظمی خامنه ای(مدظله العالی).
تاریخ و ساعت انتشار :
۰۶:۳۶:۱۹ ~~~ ۱۴۰۰/۰۹/۳۰
دسته بندی :
مهدی و انتظار
با مهدی

بنر های حاشیه پست

اظهار نظر در مورد انتظار در فرهنگ شیعه .::. پرتال تخصصی تبیان مهدویت

*
*
دانلود مستقیم