دلائل اثبات وجود امام حیّ قسمت سوم
روایات
در منابع روایی شیعه، احادیث زیادی از پیامبر اکرم؟ص؟ و ائمه اهل بیت(ع) نقل شده است که بر ضرورت وجود امام و حجت الاهی در هر زمان دلالت دارد. در این گونه روایات که بیانگر نقش محوری امام(ع) به عنوان هسته مرکزی عالم است، از وابستگی همیشگی جهان به امام سخن گفته شده است. به برخی از این روایات اشاره می شود.
از امام عسکری(ع)روایت شده است که فرمود:
أنَّ الْأَرْضَ لَا…
در منابع روایی شیعه، احادیث زیادی از پیامبر اکرم؟ص؟ و ائمه اهل بیت(ع) نقل شده است که بر ضرورت وجود امام و حجت الاهی در هر زمان دلالت دارد. در این گونه روایات که بیانگر نقش محوری امام(ع) به عنوان هسته مرکزی عالم است، از وابستگی همیشگی جهان به امام سخن گفته شده است. به برخی از این روایات اشاره می شود.
از امام عسکری(ع)روایت شده است که فرمود:
أنَّ الْأَرْضَ لَا…
روایات
در منابع روایی شیعه، احادیث زیادی از پیامبر اکرم؟ص؟ و ائمه اهل بیت(ع) نقل شده است که بر ضرورت وجود امام و حجت الاهی در هر زمان دلالت دارد. در این گونه روایات که بیانگر نقش محوری امام(ع) به عنوان هسته مرکزی عالم است، از وابستگی همیشگی جهان به امام سخن گفته شده است. به برخی از این روایات اشاره می شود.
از امام عسکری(ع)روایت شده است که فرمود:
أنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّهٍ لِلَّهِ عَلَی خَلْقِهِ إِلَی یوْمِ الْقِیامَه؛ (1) زمین تاقیامت از حجت الاهی بر بندگانش خالی نمی ماند.
از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمود:
لَوْ بَقِیتِ الْأَرْضُ یوْماً وَاحِداً بِلَا إِمَامٍ مِنَّا لَسَاخَتِ الْأَرْضُ بِأَهْلِهَا، وَ لَعَذَّبَهُمُ اللَّهُ بِأَشَدِّ عَذَابِهِ، وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَنَا حُجَّهً فِی أَرْضِهِ وَ أَمَاناً فِی الْأَرْضِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ، لَنْ یزَالُوا بِأَمَانٍ مِنْ أَنْ تَسِیخَ بِهِمْ الْأَرْضُ مَا دُمْنَا بَینَ أَظْهُرِهِمْ، فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یهْلِکَهُمْ، ثُمَّ لَا یمْهِلَهُمْ، وَ لَا ینْظِرَهُمْ، ذَهَبَ بِنَا مِنْ بَینِهِمْ، ثُمَّ یفْعَلُ اللَّهُ تَعَالَی بِهِمْ مَا یشَاءُ؛ (2) اگر زمین یک روز بدون امامی از ما خاندان باقی بماند اهلش را فرو خواهد برد. و خداوند آن ها را به اشدّ عذابش عقاب کند. خدای تعالی ما را حجّت در زمینش قرار داده و وسیله امان زمین برای اهل زمین گردانیده است. تا در میان ایشانیم پیوسته در امانند و زمین آن ها را در کام خود فرو نخواهد برد و چون خداوند اراده فرماید که آن ها را هلاک
سازد و مهلت شان ندهد و به تأخیرشان نیندازد، ما را از میان آن ها بیرون برده و به سوی خود بالا برد، سپس هر چه خواهد و دوست داشته باشد انجام دهد.
ابوحمزه ثمالی نقل کرده است که از امام صادق؟ع؟ سؤال کردم: آیا زمین بدون امام باقی می ماند؟ حضرت فرمود:
أَ تَبْقَی الْأَرْضُ بِغَیرِ إِمَامٍ؟ قَالَ: لَوْ بَقِیتِ الْأَرْضُ بِغَیرِ إِمَامٍ سَاعَهً لَسَاخَتْ؛ (3) اگر زمین بدون وجود امام (واسطه فیض) بماند ساکنان خود را در کام خود فرو می برد.
محمد بن فضیل می گوید: از محضر امام رضا؟ع؟ سؤال کردم:
أَ تَبْقَی الْأَرْضُ بِغَیرِ إِمَامٍ؟ قَالَ لَا قُلْتُ فَإِنَّا نُرَوَّی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ؟ع؟ أَنَّهَا لَا تَبْقَی بِغَیرِ إِمَامٍ إِلَّا أَنْ یسْخَطَ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی أَهْلِ الْأَرْضِ أَوْ عَلَی الْعِبَادِ فَقَالَ لَا لَا تَبْقَی إِذاً لَسَاخَتْ؛ (4) آیا زمین بدون امام باقی خواهد ماند؟ حضرت فرمود:خیر. عرض کردم ما از امام صادق؟ع؟ روایت شنیدیم که اگر خداوند بر اهل زمین یا بر بندگانش غضب کند، زمین بدون امام خواهد ماند! حضرت فرمود: خیر باقی نخواهد ماند؛ زیرا در آن صورت زمین متلاشی خواهد شد.
ابن عباس از پیامبر اکرم؟ص؟ نقل کرده است که رسول خدا؟ص؟ در معرفی اولین و آخرین وصی خود که دنیا بدون او پایان نمی یابد، فرمود:
إِنَّ خُلَفَائِی وَ أَوْصِیائِی وَ حُجَج اللَّهِ عَلَی الْخَلْقِ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَخِی وَ آخِرُهُمْ وَلَدِی، قِیلَ: یا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ أَخُوکَ؟ قَالَ: عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ، قِیلَ: فَمَنْ وَلَدُک؟َ قَالَ: الْمَهْدِی الَّذِی یمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیاً لَوْ لَمْ یبْقَ مِنَ الدُّنْیا إِلَّا یوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیوْمَ حَتَّی یخْرُجَ فِیهِ وَلَدِی الْمَهْدِی فَینْزِلَ رُوحُ اللَّهِ عِیسَی ابْنُ مَرْیمَ فَیصَلِّی خَلْفَهُ وَ تُشْرِقَ الْأَرْضُ بِنُورِهِ وَ یبْلُغَ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرب؛ (5) جانشینان و اوصیاء من که پس از من حجّت های پروردگار در میان مردم هستند دوازده نفر می باشند؛ اول آن ها برادرم هست و آخرین آنان فرزندم خواهد بود، عرض کردند: یا رسول اللَّه برادرت کیست؟ فرمود: علی بن ابی طالب، عرض کردند: فرزندت کدام است؟ فرمود: مهدی همان کسی که خداوند
بوسیله او دنیا را پر از عدل و داد می کند پس از آن که از ظلم و ستم پر شده باشد. سوگند به آن خدای که مرا به پیامبری برانگیخت اگر از دنیا نماند مگر یک روز، خداوند آن روز را چنان بلند گرداند تا فرزندم مهدی خروج کند، و آنگاه عیسی روح اللَّه از آسمان فرود خواهد آمد و در پشت سر او نماز می خواند و روی زمین از نور خداوند روشن می گردد، و حکومت مهدی بر شرق و غرب عالم گسترش پیدا می کند.
در این کلام پیامبر؟ص؟، جمله شرطیه «لَوْلَمْ یبْقَ... لَطَوَّلَ اللَّهُ...»، ضمن آنکه بیانگر ظهور حتمی حضرت مهدی؟عج؟ در آخر الزمان است، بر لزوم وجود امام تا قیامت نیز دلالت دارد، زیرا پایان عمر دنیا، به ظهور حضرت مهدی؟عج؟ مشروط شده است.
ابراهیم ابن ابی محمود از امام رضا؟ع؟ روایت کرده است که حضرت فرمود:
نَحْنُ حُجَجُ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ وَ خُلَفَاؤُهُ فِی عِبَادِهِ ... وَ لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ مِنَّا ظَاهِرٍ أَوْ خَافٍ وَ لَوْ خَلَتْ یوْماً بِغَیرِ حُجَّهٍ لَماجَتْ بِأَهْلِها کَمَا یمُوجُ الْبَحرُ بِاَهْلِه؛ (6) ما حجّت های الاهی در روی زمین و جانشینان خدا در میان بندگانش هستیم... زمین هیچ گاه از قائمی از ما خالی نمی ماند یا آشکار است یا در حال ترس (مخفی) و اگر روزی امام در زمین نباشد، زمین اهلش را فرو برد، همان گونه که امواج دریا انسان را در کام خود فرومی برد.
در روایت دیگر، سلیمان بن جعفر حِمیری گوید: از محضر امام رضا؟ع؟ سؤال کردم آیا زمین از حجت خالی می ماند؟ حضرت فرمود:
سَأَلْتُ الرِّضَا؟ع؟ فَقُلْتُ: تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ حُجَّهٍ؟ فَقَالَ: لَوْ خَلَتِ الْأَرْضُ طَرْفَهَ عَینٍ مِنْ حُجَّهٍ لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا؛ (7) اگر به اندازه چشم به هم زدنی زمین از حجّت خالی گردد، بر اهلش فرومی ریزد.
براساس این روایات، زمین هیچ گاه در گذشته و آینده تا فرارسیدن زمان قیامت، از وجود حجت حیّ و امام معصوم؟ع؟ خالی نبوده و نخواهد بود.
1- کمال الدین و تمام النعمه، ج 2، ص410.
2- دلائل الإمامه، ص 436.
3- کمال الدین و تمام النعمه، ج 1، ص 201.
4- الکافی، ج1، ص179.
5- کمال الدین و تمام النعمه، ج1، ص280؛ إعلام الوری بأعلام الهدی، ص391.
6- کمال الدین و تمام النعمه، ج1، ص202؛ تفسیر کنز الدقائق، ج 7، ص 189.
7- بصائر الدرجات، ج 1، ص 489؛ عیون أخبار الرضا؟ع؟، ج 1، ص 272.
در منابع روایی شیعه، احادیث زیادی از پیامبر اکرم؟ص؟ و ائمه اهل بیت(ع) نقل شده است که بر ضرورت وجود امام و حجت الاهی در هر زمان دلالت دارد. در این گونه روایات که بیانگر نقش محوری امام(ع) به عنوان هسته مرکزی عالم است، از وابستگی همیشگی جهان به امام سخن گفته شده است. به برخی از این روایات اشاره می شود.
از امام عسکری(ع)روایت شده است که فرمود:
أنَّ الْأَرْضَ لَا تَخْلُو مِنْ حُجَّهٍ لِلَّهِ عَلَی خَلْقِهِ إِلَی یوْمِ الْقِیامَه؛ (1) زمین تاقیامت از حجت الاهی بر بندگانش خالی نمی ماند.
از امام باقر(ع) روایت شده است که فرمود:
لَوْ بَقِیتِ الْأَرْضُ یوْماً وَاحِداً بِلَا إِمَامٍ مِنَّا لَسَاخَتِ الْأَرْضُ بِأَهْلِهَا، وَ لَعَذَّبَهُمُ اللَّهُ بِأَشَدِّ عَذَابِهِ، وَ ذَلِکَ أَنَّ اللَّهَ جَعَلَنَا حُجَّهً فِی أَرْضِهِ وَ أَمَاناً فِی الْأَرْضِ لِأَهْلِ الْأَرْضِ، لَنْ یزَالُوا بِأَمَانٍ مِنْ أَنْ تَسِیخَ بِهِمْ الْأَرْضُ مَا دُمْنَا بَینَ أَظْهُرِهِمْ، فَإِذَا أَرَادَ اللَّهُ أَنْ یهْلِکَهُمْ، ثُمَّ لَا یمْهِلَهُمْ، وَ لَا ینْظِرَهُمْ، ذَهَبَ بِنَا مِنْ بَینِهِمْ، ثُمَّ یفْعَلُ اللَّهُ تَعَالَی بِهِمْ مَا یشَاءُ؛ (2) اگر زمین یک روز بدون امامی از ما خاندان باقی بماند اهلش را فرو خواهد برد. و خداوند آن ها را به اشدّ عذابش عقاب کند. خدای تعالی ما را حجّت در زمینش قرار داده و وسیله امان زمین برای اهل زمین گردانیده است. تا در میان ایشانیم پیوسته در امانند و زمین آن ها را در کام خود فرو نخواهد برد و چون خداوند اراده فرماید که آن ها را هلاک
سازد و مهلت شان ندهد و به تأخیرشان نیندازد، ما را از میان آن ها بیرون برده و به سوی خود بالا برد، سپس هر چه خواهد و دوست داشته باشد انجام دهد.
ابوحمزه ثمالی نقل کرده است که از امام صادق؟ع؟ سؤال کردم: آیا زمین بدون امام باقی می ماند؟ حضرت فرمود:
أَ تَبْقَی الْأَرْضُ بِغَیرِ إِمَامٍ؟ قَالَ: لَوْ بَقِیتِ الْأَرْضُ بِغَیرِ إِمَامٍ سَاعَهً لَسَاخَتْ؛ (3) اگر زمین بدون وجود امام (واسطه فیض) بماند ساکنان خود را در کام خود فرو می برد.
محمد بن فضیل می گوید: از محضر امام رضا؟ع؟ سؤال کردم:
أَ تَبْقَی الْأَرْضُ بِغَیرِ إِمَامٍ؟ قَالَ لَا قُلْتُ فَإِنَّا نُرَوَّی عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ؟ع؟ أَنَّهَا لَا تَبْقَی بِغَیرِ إِمَامٍ إِلَّا أَنْ یسْخَطَ اللَّهُ تَعَالَی عَلَی أَهْلِ الْأَرْضِ أَوْ عَلَی الْعِبَادِ فَقَالَ لَا لَا تَبْقَی إِذاً لَسَاخَتْ؛ (4) آیا زمین بدون امام باقی خواهد ماند؟ حضرت فرمود:خیر. عرض کردم ما از امام صادق؟ع؟ روایت شنیدیم که اگر خداوند بر اهل زمین یا بر بندگانش غضب کند، زمین بدون امام خواهد ماند! حضرت فرمود: خیر باقی نخواهد ماند؛ زیرا در آن صورت زمین متلاشی خواهد شد.
ابن عباس از پیامبر اکرم؟ص؟ نقل کرده است که رسول خدا؟ص؟ در معرفی اولین و آخرین وصی خود که دنیا بدون او پایان نمی یابد، فرمود:
إِنَّ خُلَفَائِی وَ أَوْصِیائِی وَ حُجَج اللَّهِ عَلَی الْخَلْقِ بَعْدِی اثْنَا عَشَرَ أَوَّلُهُمْ أَخِی وَ آخِرُهُمْ وَلَدِی، قِیلَ: یا رَسُولَ اللَّهِ وَ مَنْ أَخُوکَ؟ قَالَ: عَلِی بْنُ أَبِی طَالِبٍ، قِیلَ: فَمَنْ وَلَدُک؟َ قَالَ: الْمَهْدِی الَّذِی یمْلَؤُهَا قِسْطاً وَ عَدْلًا کَمَا مُلِئَتْ جَوْراً وَ ظُلْماً وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ نَبِیاً لَوْ لَمْ یبْقَ مِنَ الدُّنْیا إِلَّا یوْمٌ وَاحِدٌ لَطَوَّلَ اللَّهُ ذَلِکَ الْیوْمَ حَتَّی یخْرُجَ فِیهِ وَلَدِی الْمَهْدِی فَینْزِلَ رُوحُ اللَّهِ عِیسَی ابْنُ مَرْیمَ فَیصَلِّی خَلْفَهُ وَ تُشْرِقَ الْأَرْضُ بِنُورِهِ وَ یبْلُغَ سُلْطَانُهُ الْمَشْرِقَ وَ الْمَغْرب؛ (5) جانشینان و اوصیاء من که پس از من حجّت های پروردگار در میان مردم هستند دوازده نفر می باشند؛ اول آن ها برادرم هست و آخرین آنان فرزندم خواهد بود، عرض کردند: یا رسول اللَّه برادرت کیست؟ فرمود: علی بن ابی طالب، عرض کردند: فرزندت کدام است؟ فرمود: مهدی همان کسی که خداوند
بوسیله او دنیا را پر از عدل و داد می کند پس از آن که از ظلم و ستم پر شده باشد. سوگند به آن خدای که مرا به پیامبری برانگیخت اگر از دنیا نماند مگر یک روز، خداوند آن روز را چنان بلند گرداند تا فرزندم مهدی خروج کند، و آنگاه عیسی روح اللَّه از آسمان فرود خواهد آمد و در پشت سر او نماز می خواند و روی زمین از نور خداوند روشن می گردد، و حکومت مهدی بر شرق و غرب عالم گسترش پیدا می کند.
در این کلام پیامبر؟ص؟، جمله شرطیه «لَوْلَمْ یبْقَ... لَطَوَّلَ اللَّهُ...»، ضمن آنکه بیانگر ظهور حتمی حضرت مهدی؟عج؟ در آخر الزمان است، بر لزوم وجود امام تا قیامت نیز دلالت دارد، زیرا پایان عمر دنیا، به ظهور حضرت مهدی؟عج؟ مشروط شده است.
ابراهیم ابن ابی محمود از امام رضا؟ع؟ روایت کرده است که حضرت فرمود:
نَحْنُ حُجَجُ اللَّهِ فِی خَلْقِهِ وَ خُلَفَاؤُهُ فِی عِبَادِهِ ... وَ لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِمٍ مِنَّا ظَاهِرٍ أَوْ خَافٍ وَ لَوْ خَلَتْ یوْماً بِغَیرِ حُجَّهٍ لَماجَتْ بِأَهْلِها کَمَا یمُوجُ الْبَحرُ بِاَهْلِه؛ (6) ما حجّت های الاهی در روی زمین و جانشینان خدا در میان بندگانش هستیم... زمین هیچ گاه از قائمی از ما خالی نمی ماند یا آشکار است یا در حال ترس (مخفی) و اگر روزی امام در زمین نباشد، زمین اهلش را فرو برد، همان گونه که امواج دریا انسان را در کام خود فرومی برد.
در روایت دیگر، سلیمان بن جعفر حِمیری گوید: از محضر امام رضا؟ع؟ سؤال کردم آیا زمین از حجت خالی می ماند؟ حضرت فرمود:
سَأَلْتُ الرِّضَا؟ع؟ فَقُلْتُ: تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ حُجَّهٍ؟ فَقَالَ: لَوْ خَلَتِ الْأَرْضُ طَرْفَهَ عَینٍ مِنْ حُجَّهٍ لَسَاخَتْ بِأَهْلِهَا؛ (7) اگر به اندازه چشم به هم زدنی زمین از حجّت خالی گردد، بر اهلش فرومی ریزد.
براساس این روایات، زمین هیچ گاه در گذشته و آینده تا فرارسیدن زمان قیامت، از وجود حجت حیّ و امام معصوم؟ع؟ خالی نبوده و نخواهد بود.
1- کمال الدین و تمام النعمه، ج 2، ص410.
2- دلائل الإمامه، ص 436.
3- کمال الدین و تمام النعمه، ج 1، ص 201.
4- الکافی، ج1، ص179.
5- کمال الدین و تمام النعمه، ج1، ص280؛ إعلام الوری بأعلام الهدی، ص391.
6- کمال الدین و تمام النعمه، ج1، ص202؛ تفسیر کنز الدقائق، ج 7، ص 189.
7- بصائر الدرجات، ج 1، ص 489؛ عیون أخبار الرضا؟ع؟، ج 1، ص 272.
