0%
پنجشنبه ، ۰۹ فروردین ۱۴۰۳

پرتال تخصصی تبیان مهدویت

تبیان مهدویت ، بزرگترین پایگاه اینترنتی مهدویت

چیستی آخرالزمان

چیستی آخرالزمان
یکی از آموزه های مهم دینی درباره آینده تاریخ، بحث از «آخرالزمان» است. این واژه معانی و مفاهیم متفاوتی دارد؛ اما آنچه مربوط به مهدویت است، عبارت است از اینکه: «آخرین بخش از زمان که در آن مهدی موعود ظهور می کند و تحوّلات عظیمی در عالم واقع می شود». بر این اساس در فرهنگ عامه مسلمانان _ به خصوص شیعه - اصطلاح «آخرالزمان» حکایت از عصری می کند که…
یکی از آموزه های مهم دینی درباره آینده تاریخ، بحث از «آخرالزمان» است. این واژه معانی و مفاهیم متفاوتی دارد؛ اما آنچه مربوط به مهدویت است، عبارت است از اینکه: «آخرین بخش از زمان که در آن مهدی موعود ظهور می کند و تحوّلات عظیمی در عالم واقع می شود». بر این اساس در فرهنگ عامه مسلمانان _ به خصوص شیعه - اصطلاح «آخرالزمان» حکایت از عصری می کند که مهدی موعود در آن ظهور می کند و تحوّلات ویژه ای در جهان رخ می دهد. (1)

جالب اینکه ادیان ابراهیمی(یهودیت، مسیحیت و اسلام) در این مطلب اشتراک دارند که مراد از آخرالزمان، دوره ای از زندگی بشر است که ظلم و فساد از بین می رود و ظالمان و ستمگران، به جزای عمل خود می رسند و صالحان و مؤمنان وارث زمین می شوند. (2)

در نظر اسلام، آخرالزمان قطعه ای از همین دوره از عالم است که مسبوق به اتفاقات و حوادث گوناگون و غیرمترقبه و بی سابقه خواهد شد؛ ولی درنهایت، مقطع آخرالزمان همراه امنیت، آرامش و معنویت خواهد بود و با اتمام این دوره و به کمال رسیدن انسان ها و تحقق وعده الهی، عمر عالم به پایان خواهد رسید و ازآن پس قیامت برپا خواهد شد. در این دوران، اتفاقات نجومی و آسمانی خارق العاده ای واقع می شود؛ اما عالم به کلی دگرگون نمی شود و تبدّل کامل، مخصوص آخرت و زندگی جاوید خواهد بود: { یَوْمَ تُبَدَّلُ الْأَرْضُ غَیْرَ الْأَرْضِ وَالسَّمَاوَات (3)}در آن روز که این زمین به زمین دیگر، و آسمان ها (به آسمانه ای دیگری) مبدل می شود، و آنان در پیشگاه خداوند واحد قهار ظاهر می گردند!

در قرآن کریم از آخرالزمان به روشنی سخن به میان نیامده، اما در لابلای برخی از آیات به آن اشاره شده است. این آیات را به چند دسته می توان تقسیم کرد:

1. از وقوع برخی از رخدادها خبر داده که از گذشته تا حال تحقق نیافته و از آن جا که در خود این آیات وقوع آنها به ظهور نشانه های قیامت همراه است، می توان نتیجه گرفت که ظرف تحقق آنها آخرالزمان است. (4) چنان که از خروج یأجوج و مأجوج و خرابی سدّ ذوالقرنین خبر داده و این رخداد را نزدیک به قیامت دانسته است. (5) هم چنین نزول عیسی؟ع؟ از آسمان را از نشانه های قیامت برشمرده. (6) و رجعت گروهی از انسان ها به عنوان رخدادی پیش از وقوع قیامت معرفی شده است. (5)

2. از میراث بری زمین توسط صالحان و مستضعفان و حکومت آنان به عنوان سنت و اراده تخلف ناپذیر الهی خبر داده شده است. (7) و از آن جا که میراث بر، اموال و امتیازات

صاحبان پیشین را مالک می شود، می توان دریافت چنین میراث بری گسترده ای که تمام زمین را دربرمی گیرد، پس از آخرین سلسله از حکمرانی و سلطه بر زمین توسط زمام داران ناشایسته در فرجام جهان، تحقق می یابد؛ زیرا با فرض هر حکومتی پس از صالحان و مستضعفان، میراث بری آنها مفهومی نخواهد داشت.

3. چیره شدن اسلام بر همه ادیان و حاکمیت مطلق اسلام بر تمام جهان که در آیاتی از قرآن پیش بینی شده (8) امری است که تاکنون تحقق نیافته و رخدادی نیست که به صورت طبیعی و بدون استفاده از دعوت علنی و همگانی مهدی؟عج؟ و استفاده از قدرت اعجاز و قهر تحقق پذیر باشد. از این رو باید پذیرفت این وعده الهی در دوران پایانی دنیا، هم زمان با ظهور مهدی ؟عج؟ انجام خواهد گرفت. (9)

افزون بر قرآن، آخرالزمان و رخدادهای آن به صورتی بس گسترده و با جزئیات بسیار در روایات فریقین انعکاس یافته و صاحبان جوامع روایی این روایات را در کتاب هایی با عناوین «الفتن و الملاحم» یا «الفتن و اشراط الساعه» ذکر کرده اند. (10)

آخرالزمان، اصطلاحی است که در احادیث و تالیف های مسلمانان به چشم می خورد.

در کتب حدیثی و تفسیر، آخرالزمان خود به دو مرحله متفاوت تقسیم می شود:

الف) دوران نخست که انسان به مراحل پایانی انحطاط اخلاقی می رسد. فساد اخلاقی و ستم همه جوامع بشری را فرامی گیرد و واپسین امیدهای بشری به ناامیدی می گراید؛ از بُعد کیهانی هم عالم، به اتفاقات و پدیده های پیش بینی نشده دچار می شود. (عصر پیشا ظهور)

ب) دوران دوّم، عصر تحقق وعده های الهی به پیامبران و اولیای خداست (عصر پسا ظهور)که با قیام مصلح جهانی آغاز و تحول عظیمی در جامعه واقع می شود؛ فساد و ظلم از میان می رود و توحید، عدل، رشد کامل عقلی و علمی در سراسر زندگی انسان ها گسترش می یابد. (11) با توجّه به روایات می توان گفت که «عصر پسا ظهور» ورود به مرحله متعالی تاریخ

است؛که انسان ها به کمال رسیده و جهان شاهد بهترین دوران از زندگی بشری خواهد بود.

در نظر عده ای از علماء و مفسران متأخر، (12) علاوه بر روایات، آیاتی نیز درباره حکومت توحید و عدل هست (13) که آینده جوامع انسانی را بیان می کند. این عده از مفسران، معتقدند که آیات مربوط به استخلاف انسان و فرمانروا شدن نیکوکاران در زمین، وراثت صالحان و پیروزی حق بر باطل، آیاتی هستند که سرنوشت آینده بشریت را پیشگویی می کنند و مستقیماً به مسئله آخرالزمان مربوط اند. چنین افرادی آیات و روایات مربوط به تحولات آخرالزمان را بیانگر نوعی فلسفه تاریخ می دانند. در نظر ایشان، تحولات آخرالزمان که در روایات بیان شده، چیزی جز آینده طبیعی جامعه انسانی نیست. عصر آخرالزمان، عبارت از دوران شکوفایی تکامل اجتماعی و طبیعی نوع انسان است. چنین آینده ای، امری است محتوم و مسلمانان باید منتظر آن باشند. این انتظار هرگز نباید منفعلانه باشد؛ بلکه باید حالتی سراسر فعالیت و امیدواری باشد؛ در چارچوب چنین برداشت فلسفی ای، آخرالزمان قطعه معینی از تاریخ نوعی انسان است که نه ممکن است پیش افتد و نه به عقب افکنده شود. نوع انسان، باید حرکت تکاملی تدریجی خود را که بر مبنای پیروزی تدریجی حق بر باطل صورت می گیرد، همواره دنبال کند تا به دوره آخرالزمان برسد. (14)

در نقطه مقابل این تصور که طرحی برای فلسفه تاریخ است، علمای قدیم (15) نه در تفسیر آیات، سخن از تحول طبیعی جامعه انسانی به سوی حکومت توحید و عدل به میان آورده اند و نه روایات آخرالزمان را به چنین فلسفه ای برای تاریخ مربوط کرده اند. در نظر آنان، تحولات آخرالزمان، امری است غیرعادی که در آخرین بخش زندگی نوع انسان واقع می شود و به تحولات قبلی جامعه انسانی مربوط نمی گردد؛ (16) چون به نظر این افراد، تاریخ، عبارت از مجموعه حوادث پراکنده و جدا از هم است که هر دوره، اتفاقات ویژه خود را دارد. بر این اساس هم، پیروزی حق بر باطل، ویژه دوره آخرالزمان است و نه فلسفه ای که تاریخ بر اساس آن حرکت می کند. طبق این نظر، ممکن است هر قطعه از تاریخ نوع انسان، آخرالزمان باشد.

به طورکلی می توان گفت اعتقاد به آخرالزمان، میان همه فرقه های بزرگ اسلامیموردپذیرش است؛ اما در این که تحولات آخرالزمان با ظهور مهدی موعود آغاز خواهد شد یا مصداق مهدی موعود، چه کسی است، اختلاف است.

بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که مفهوم آخرالزمان، عبارت از قطعه و دوره آخر عمر این نسل از بشر است که مقدمه ای برای پایان این دوره عالم و سپس برپایی قیامت است؛ اما خود این دوره مدتی از عمر بشر را در برمی گیرد که با ظهور منجی و مصلح، بشر به تکامل و ترقی لایق خود نایل می شود و درنهایت، جهان رو به صلاح و رستگاری می رود؛ اگرچه قبل از این دوره و مقدم بر آن، جهان و زندگی بشری مدتی دست خوش تحولات و دگرگونی هایی می شود که از آنها با عنوان علائم آخرالزمان تعبیر می شود و بیشتر، بعد منفی دارند؛ و فطرت سالم بشری از وجود آنها رنج می برد و جوامع، دچار اضطراب می شوند.

با توجه به تقسیم آخرالزمان به دو بخش متمایز: پیش از ظهور و بعد از ظهور، در آموزه های اسلامی نیز تصویری کاملاً متفاوت از آخرالزمان ارائه شده است.



1- . دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج 1، صص 134- 135.
2- . آخر الزمان در ادیان ابراهیمی، ص261.
2- . ابراهیم(14)، 48.
3- . بحارالانوار، ج51، ص99-100.
4- . (فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ رَبِّی جَعَلَهُ دَکَّاءَ وَ کَانَ وَعْدُ رَبِّی حَقّاً(؛ «و چون وعده پروردگارم فرا رسد، آن[ سدّ] را درهم کوبد، و وعده پروردگارم حق است». (کهف(18)، 98)؛ (حَتّی إِذَا فُتِحَتْ یَأْجُوجُ وَ مَأْجُوجُ وَ هُمْ مِنْ کُلِّ حَدَبٍ یَنْسِلُونَ(؛ تا وقتی که یأجوج و مأجوج [راهشان] گشوده شود و آنها از هر پشته ای بتازند. (انبیا(21)، 96).
5- . (وَ إِنْ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ إِلاَّ لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ وَ یَوْمَ الْقِیَامَهِ یَکُونُ عَلَیْهِمْ شَهِیداً(؛ «و از اهل کتاب، کسی نیست مگر آن که پیش از مرگ خود حتماً به او ایمان می آورد، و روز قیامت[عیسی نیز] بر آنان شاهد خواهد بود». (نساء(4)، 159).
6- . (وَ إِذَا وَقَعَ الْقَوْلُ عَلَیْهِمْ أَخْرَجْنَا لَهُمْ دَابَّهً مِنَ الْأَرْضِ تُکَلِّمُهُمْ أَنَّ النَّاسَ کَانُوا بِآیَاتِنَا لاَ یُوقِنُونَ(؛ «و چون قول[عذاب] بر ایشان واجب گردد، جنبنده ای را از زمین برای آنان بیرون می آوریم که با ایشان سخن گوید که: مردم [چنان که باید] به نشانه های ما یقین نداشتند». (نمل(27)، 82).
7- . (وَ نُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّهً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ(؛ «و خواستیم بر کسانی که در آن سرزمین فرودست شده بودند منت نهیم و آنان را پیشوایان [مردم] گردانیم، و ایشان را وارث [زمین] کنیم». (قصص(28)، 5).
8- . این امر در آیه 33 سوره توبه، آیه9 سوره صف و آیه 28 سوره فتح انعکاس یافته است. در سوره های توبه و صف چنین آمده است: (هُوَ الَّذِی أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَی وَ دِینِ الْحَقِّ لِیُظْهِرَهُ عَلَی الدِّینِ کُلِّهِ وَ لَوْ کَرِهَ الْمُشْرِکُونَ(؛ «اوست کسی که فرستاده خود را با هدایت و آیین درست روانه کرد، تا آ ن را بر هر چه دین است فائق گرداند، هر چند مشرکان را ناخوش آید».
9- . در روایاتی از اهل بیت؟عهم؟ بر این امر تصریح شده است. برای مثال، نک: بحارالانوار، ج52، ص191.
10- . برای مثال نک: بحارالانوار، ج6، ص291، باب اشراط الساعه و قصه یأجوج و مأجوج؛ صحیح بخاری، ص1249، کتاب الفتن؛ صحیح مسلم، ص1208، کتاب الفتن و اشراط الساعه؛ یأجوج و مأجوج فتنه الماضی و الحاضر و المستقبل.
11- . جهانی شدن و حکومت جهانی حضرت، ص58.
12- . علامه طباطبایی، مرتضی مطهری، سید قطب، محمد رشیدرضا، شهید سید محمدباقر صدر.
13- . اعراف(7)، 138؛ انبیاء(21)، 105؛ صافات(37) 171 و 172.
14- . مجموعه آثار مطهری، ج2، ص362.
15- . کمال الدین، شیخ صدوق و الغیبه، شیخ طوسی.
16- . دائره المعارف بزرگ اسلامی، ج 2، صص 134-136.

تبیان-مهدویت-امام زمان -مهدوی -منجی - ظهور - آخرالزمان -رجعت

تاریخ و ساعت انتشار :
۰۷:۱۴:۴۶ ~~~ ۱۴۰۰/۰۳/۰۳
دسته بندی :
آخرالزمان شناسی
با مهدی

بنر های حاشیه پست

اظهار نظر در مورد چیستی آخرالزمان .::. پرتال تخصصی تبیان مهدویت

*
*
دانلود مستقیم