و بـاز نـسـیـم جـانـبـخش رافت آن والى والا از این روایت استشمام مى‌شود و دلیلى دیگر بر عفو بیكرانش در آن به چشم مى خورد و پرده اى دیگر از مهر و محبتش در برابر دیده حق طلبان آویخته مى گردد كه آن كلامى است از حضرت امام محمد باقر علیه‌السلام كه مى فرمایند: وتـجـمـع الـیـه امـوال الـدنـیـا كلها من بطن الارض وظهرها فیقول الناس: تعالوا الى ما قطعتم فیه الارحام ، وسفكتم فیه الدماء الحرام ، وركبتم فیه ماحرم اللّه عزوجل فیعطی شیئا لم یعطه احد كان قبله.

(1) تـمـام ثـروت دنـیا از آنچه در دل زمین یا بر روى آن است در نزد او (حضرت مهدى ارواحنا فداه) جـمـع مى‌شود، پس ندا مى كند مردم را كه: بیائید به سوى آنچه براى آن قطع رحم كردید و خون نـاحـق ریـخـتـیدو حرام خداوند را مرتكب شدید، پس بخششى مى كند كه احدى قبل از او چنین نكرده باشد.

مى بینید كه امام علیه‌السلام چگونه خطاكاران را مورد خطاب قرارمى دهد و نه تنها از تقصیرشان اغماض مـى فـرمـایـد بلكه از عطاء وافر خود محرومشان نمى كند و آن گونه كه دیگران انجام نداده‌اند آن بزرگوار ارواحنا فداه بخشش مى نماید.

پس مخاطبان این كلام رحیمانه همان اكثریتى هستند كه جوامع را تشكیل داده و از روى نادانى و فـقـدان تـربـیت الهى آلوده به گناهان شده‌اند و اكنون به دامن مهر امام زمان خودافتاده و عذر مى طلبند و عفو بیكران او نیز شامل حالشان شده است.

الـبته شاید آنانى كه حقوق مردم را تضییع كرده‌اند و یا خونى به ناحق ریخته‌اند و ولى دم را راضى ننموده‌اند مشمول این خطاب نباشند و در محكمه عدل آن حضرت ملزم به اداء دین خود گردند.

اما همانگونه كه گفته شد زمان ظهور، عرصه بروز كامل رافت است بنابراین بعید به نظر نمى رسد كـه حـضـرت بـقیة اللّه ارواحنافداه از اینان نیز شفاعت كند و از گذشته آنان اغماض نماید و اورا مـشـمول رافت عامش قرار دهد و حقوق مردم را خود بپردازد و دیه كشتگان را ادا نماید و دلهاى آنـهـا را بـه آنچه خشنود مى شوند راضى كند تا از حق خود بگذرند و قاتل راحلال در دنیا و آخرت نمایند، البته این مطلب اگر چه استبعادى در آن دیده نمى شود بلكه مى توان از بعضى روایات باب شفاعت براى آن استدلال نمود.

حضرت امام صادق علیه‌السلام مى فرمایند: اذا كـان یـوم الـقیامة وكلنا اللّه بحساب شیعتنا، فما كان للّه سالنا اللّه ان یهبه لنا فهو لهم ، وما كان لـلادمـیـین سالنا اللّه ان یعوضهم بدله فهو لهم ، وما كان لنا فهولهم ، ثم قرا: (ان الینا ایابهم # ثم ان علیناحسابهم ) (2).

الـبته شاید آنانى كه حقوق مردم را تضییع كرده‌اند و یا خونى به ناحق ریخته‌اند و ولى دم را راضى ننموده‌اند مشمول این خطاب نباشند و در محكمه عدل آن حضرت ملزم به اداء دین خود گردند.

(3) زمـانـى كـه روز قـیامت فرا رسد خداوند ما را مامور رسیدگى به حساب شیعیانمان مى‌كند پس آن گـناهانى را كه حق اللّه است ما از خداوند درخواست مى كنیم تا به ما ببخشد پس این حقوق به شـیعیان بخشیده مى شود، اما حقوق مردم را از خدامى خواهیم تا به صاحبان حق عوض عطا كند، آنـهـانـیـز بـخـشیده خواهد شد و اما حقوق خود را نیز به آنها مى بخشیم.

سپس این آیه را تلاوت فرمود: بدرستى كه بازگشت آنها به سوى ماست و برماست حساب آنان.

و در بعضى اخبار از روز ظهور حضرت بقیة اللّه الاعظم ارواحنا فداه به روز قیامت صغرى نیز تعبیر شده است.

علاوه در مناجاتى كه از آن یاد كردیم آن امام رئوف و آن پدرعطوف چنین فرموده اند: الـلـهـم ان شـیـعـتـنـا خـلـقت من شعاع انوارنا، وبقیة طینتنا، وقد فعلوا ذنوبا كثیرة ، اتكالا على حـبناوولایتنا، فان كانت ذنوبهم بینك وبینهم فاصفح عنهم ، فقد رضینا، وما كان منها فیما بینهم فـاصـلح بینهم ، وقاص بها عن خمسنا، وادخلهم الجنة ،وزحزحهم عن النار، ولاتجمع بینهم وبین اعدائنافی سخطك.

(4) پـروردگارا، شیعیان ما از پرتو انوار ما خلق شده‌اند واز زیاده گل ما سرشته گردیدند و گناهان زیادى را بااتكاء بر محبت ما و ولایت ما انجام داده اند، پس اگرآن گناهانى كه بین تو و آنهاست از آنـهـا چـشم پوشى فرما چون ما راضى شدیم ، و آنچه در بین خودانجام داده‌اند نیز بین آنها اصلاح فـرمـا و از خـمس ماجبران نما و داخل بهشت ، و دور از جهنمشان بدارو بین آنها و دشمنان ما در عذاب و سخطت جمع مفرما.

در این مناجات حضرت امام زمان ارواحنا فداه طلب عفو وآمرزش براى دوستانش مى كند و آنچه از حق مردم بر عهده دوستان است از خداوند مى خواهد تا از خمس اموال كه حق آن بزرگوار است جبران نماید و این روایت گرچه براى اثبات مدعى كافى است لكن حدیثى را مى آوریم كه حكایت از این واقعه در زمان ظهور آن حضرت دارد.

حضرت امام محمد باقر علیه‌السلام مى فرمایند: ثم یقبل الى الكوفة فیكون منزله بها فلایترك عبدامسلما الا اشتراه واعتقه ولا غارما الا قضى دینه ، ولامظلمة لاحد من الناس الا ردها...

زمـانـى كـه روز قـیامت فرا رسد خداوند ما را مامور رسیدگى به حساب شیعیانمان مى‌كند پس آن گـناهانى را كه حق اللّه است ما از خداوند درخواست مى كنیم تا به ما ببخشد پس این حقوق به شـیعیان بخشیده مى شود، اما حقوق مردم را از خدا مى خواهیم تا به صاحبان حق عوض عطا كند، آنـهـانـیـز بـخـشیده خواهد شد و اما حقوق خود را نیز به آنها مى بخشیم.

. (5) سـپـس (حـضـرت مـهـدى ارواحنا فداه) روى به كوفه مى آورد و آنجاست منزل او، پس هر غلام مـسـلمانى را خریده و آزاد مى كند و مقروضى نیست مگرآنكه قرضش را ادا مى كند و مظلمه هاى مردم را ردمى نماید.

بـفـرمـوده امام محمد باقر علیه‌السلام ، حضرت مهدى ارواحنا فداه هیچ مسلمانى را در بند بردگى باقى نمى‌گذارد و همه را خریده و آزاد مى نماید، اما نكته دیگر روایت كه حكایت از احسان عام آن جناب دارد و در آن اشـاره بـه عـفـو بـیـكران آن حضرت دیده مى شود اینكه قرض تمام مقروضین را ادا مـى نماید، و به دسته یا گروه خاصى - مثلا شیعیان یا مسلمین - تقیید نشده است كه این نشان از مـطـلـبى دارد و آن اینكه حضرت بقیة اللّه ارواحنا فداه نمى خواهد حتى یك نفر در اسارت و زجر باشد،زیرا زمان سختیها به پایان رسیده است.

و از ایـن نـكـتـه لـطـیف تر این سخن حضرت امام باقر علیه‌السلام است كه جلوه‌اى زیباتر از رافت بیكران مهدوى را به تصویر مى كشد و دیده دل به ساحل این اقیانوس بى پایان مى نشاند و تشنگان معرفتش را به جرعه اى از این جام سر مست مى كند و چنین مى فرمایند: او (حـضـرت مـهـدى ارواحـنـا فداه) حقوقى را كه در اثر كردارهاى ناروا بر عهده مردم است رد خواهدكرد. (6) از ایـن سخن حضرت امام باقر علیه‌السلام آنچه گفتیم بخوبى ظاهر مى شود كه آن حضرت براى دوستان خطاكار خودشفاعت خواهد فرمود و حق الناس را نیز خود ادا خواهد كردو این نیست مگر خروش جـود و كـرم آن عـزیـز كـه حـكایت ازلطف بى حدش دارد و اگر جز این بود باید مردم را مجبور بـه پـرداخـت دیون خود مى نمود و محكوم به رد مظلمه‌ها مى‌فرمود.

البته روایات دیگر نیز به این مطلب اشاره دارد كه مابه همین مقدار بسنده مى كنیم.


از مهر بیکران محمد حسین شاه آبادی





1- بحار الانوار: 52/351.

2- سوره غاشیه ، آیه 25 و 26.

3- بحار الانوار: 8/50.

4- الصحیفة المباركة المهدیة : 291.

5- بحار الانوار: 52/224، مكیال المكارم : 1/149.

6- بحار الانوار: 52/224، مكیال المكارم : 1/149.